Fotograaf Robert Capa is een beroemde Amerikaanse oorlogsjournalist die op D-Day met de troepen mee aan land gaat. Hij vertelt er in zijn autobiografie en talloze interviews uitgebreid over. In zijn versie zit hij op strand midden in de oorlog. Hij schiet ruim honderd foto’s van gruwelijke dingen. Bij het ontwikkelen van de rolletjes gaat het mis, waardoor er van zijn avontuur maar 10 beelden overblijven. Het ronkende verhaal is wereldberoemd, maar een fabeltje.
In de formele lezing, die door veel musea en de Amerikaanse overheid naverteld wordt, gaat Robert Capa op D-Day met de eerste golf Amerikaanse soldaten aan land op Omaha Beach. Hij is freelance journalist met een opdracht van LIFE magazine.
Hij blijft 90 minuten in de hel op het strand, maakt tussen de 70 en 156 foto’s (afhankelijk van de lezing die je wilt volgen), waarna zijn camera door het zand vastloopt en hij de boot terug naar Engeland pakt.
Eenmaal terug in Engeland geeft hij zijn rolletjes aan een koerier, die ze naar het LIFE kantoor in Londen brengt. Een 15-jarige stagiair moet de rolletjes onder grote tijdsdruk ontwikkelen, zodat de deadline gehaald kan worden en LIFE als eerste beelden van de invasie heeft.
Na een paar minuten komt de stagiair huilend de darkroom uit. Om tijd te winnen heeft hij de deuren van het ontwikkelkabinet gesloten, waardoor de temperatuur te hoog is geworden en daardoor zijn alle foto’s verbrand.
Hij rent terug de darkroom in en weet 10 foto’s te redden. Deze zijn onscherp en wazig, en hebben onderaan het frame rafels, maar vijf beelden zijn goed genoeg om te gebruiken.
LIFE Magazine drukt het af en het verhaal gaat met de foto’s van Robert Capa de wereld over. De bijschriften van de foto’s worden gemaakt aan de hand van de door Capa aangeleverde notities.
Die bijschriften doen veel soldaten tekort en geven een verkeerd beeld van de werkelijkheid. Bij bovenstaande foto’s bedacht Capa een verhaal dat soldaten midden in het geweld van de oorlog doodsbang dekking zoeken achter alles dat ze op het strand vinden om verstijft van angst de strijd uit te zitten. In werkelijkheid zijn dit genisten van het Amerikaanse leger die onder moeilijke en gevaarlijke omstandigheden explosieven plaatsen om die versperringen op te blazen, zodat groot materieel aan land kan en de bevrijding van Frankrijk kan beginnen.
Robert Capa staat bekend als de journalist die in zijn eigen mythe geloofde. De boeken die hij schreef staan vol makkelijk te traceren onwaarheden en overdrijvingen. Toch werd zijn verhaal over D-Day altijd klakkeloos voor waar aangenomen. Tot 2014, toen een historicus geholpen door een fotojournalist en gepensioneerd soldaat het verhaal onderzochten.
Zij ontdekten dat Capa niet met de eerste golf om half 7 aan land ging, maar met de 13e golf om 9 uur. Hij kwam mee met een hoofdkwartier van het Amerikaanse leger.
Hij landde ook niet ‘midden in de oorlog’, zoals hij zelf zei. Nee, hij ging aan land op een rustig stuk van het strand, zoals zijn eigen foto’s ook tonen: nergens rook, explosies of opspattend water van kogels.
Naar eigen zeggen bleef hij anderhalf uur op het strand. In werkelijkheid nam hij ruim een kwartier na aankomst al de boot terug naar Engeland.
Kun je in 15 minuten 70 tot 150 foto’s maken? Natuurlijk kan dat. Is het realistisch? Nee.
Zijn camera zou zijn vastgelopen, aldus zijn biografie. Andere camera’s zouden kapot zijn gegaan doordat door zeewater aan land moest waden. En daardoor moest hij sneller dan hij wilde terug naar Engeland. Feit is dat hij de dagen daarna met dezelfde camera’s nog duizenden foto’s maakte, dus dat er niets kapot was.
Het verhaal van de stagiair is ook onjuist. Ten eerste doe je bij het ontwikkelen de deuren van het kabinet altijd dicht, om te voorkomen dat er stofdeeltjes in het proces terechtkomen. Daarbij kan in een ontwikkelproces van zwart/wit foto’s de temperatuur niet zo hoog worden dat de foto’s verbranden.
De realiteit is dat Capa op een rustig gedeelte aan land kwam, snel over het strand liep om 10 foto’s te maken en binnen 20 minuten de eerst boot weer terug nam.
Fotografen en ontwikkelaars die vroeger al vraagtekens plaatsten bij delen uit het het verhaal van Capa, de lezing in musea en de versie van de Amerikaanse overheid werden jaloers genoemd. Sensatiezoekers zouden het zijn, mensen die over de rug van Capa bekendheid wilden bereiken. Dankzij J. Ross Baughman, Rob McElroy en Charles Herrick halen ze na ruim 70 jaar alsnog hun gelijk.
Het hele onderzoek, met veel leuke weetjes en vergelijkende foto’s kun je van de hand van de onderzoekers hier teruglezen.