Klimaatverandering is in het afgelopen decennium het grootste politieke issue geworden in de (westerse) wereld. Dat is groot nieuws, internationaal maar ook lokaal nieuws. Daarbij geldt in de media: science is settled, in de energietransitie en strijd tegen klimaatverandering is wetenschap heilig.
Maar wetenschap is niet altijd nieuws. De zeespiegelstijging die je waarneemt tijdens een dagje op het strand is gewoon een natuurlijk fenomeen.
Hoe je echt van nepnieuws onderscheidt was het hoofdthema van deze veelbeluisterde episode:
Gelukkig zijn er in het wereldje van de milieu- en natuurbeschermers mensen die weten hoe je daar in je beeldvorming naar het grote publiek toch wat mee kan doen. Voor PR-bureaus en spindokters is de aanpak van klimaatverandering de top notch sector, waarin de trukendoos helemaal open kan. Met hulp van allerlei ngo’s ligt hiervoor het geld bovendien voor het oprapen. Neem in Nederland alleen al de inkomsten van de Postcodeloterij voor groene goede doelen.
Veel mensen vinden daar wat van, maar daar zijn goede doelen voor.
Voor de wetenschap hebben we universiteiten, en gespecialiseerde instituten, zoals het KNMI. Die blijven daar dan buiten.
Nou: niet dus, ziet hoofdredacteur Paul Jansen van De Telegraaf.
Een lokale krant publiceerde vorige week een opvallend verhaal. Het betrof een interview met twee KNMI-klimaatonderzoekers over de droogte van de voorbije zomer. De experts waarschuwden dat ons land bovengemiddeld opwarmt. Dat werd de kop boven het stuk: ’Nederland warmt twee keer zo snel op als het wereldgemiddelde’.
Paul Jansen
Jansen signaleert: “De voorbije jaren zijn opvallend veel mediaberichten verschenen met dezelfde strekking. Gek genoeg wisselde steeds het land of de regio. Zo meldde de BBC in 2019 dat Canada twee keer zo snel opwarmt als de rest van de wereld. Dagblad De Morgen signaleerde exact hetzelfde reeds in 2008, maar dan voor België. Trouw schreef vorig jaar over een soortgelijke trend voor het Midden-Oosten. Er zijn tal van artikelen met deze claim, voor Duitsland, Rusland, Australië, China en noem maar op. De NOS wist in 2020 zelfs te melden dat ’heel Europa’ sneller opwarmt dan het gemiddelde op onze planeet. Hetzelfde is geschreven over Afrika, Latijns-Amerika; tja, zo’n beetje elk continent.”
Wat er waar is aan deze angstwekkende claim? De factcheck moet je echt even bij de bron zelf lezen.
Luister hier de nieuwe podcast, aflevering 45 bevat ook diepgang in de grammatica van medialogica, en wel over grote politieke interviews:
AAA KEY TAKEAWAY Factchecks zijn niet een rubriek op de site van de krant of een clickbaithoekje op de site van je favoriete persbureau, of dat nu Reuters, AFP, Bloomberg of AP is. Factchecken gebeurt voor, tijdens en na het bedenken, opschrijven en publiceren van elke zin van een nieuwsverhaal. Bij elke zin kan dit betekenen dat al het werk voor niets is geweest: als cruciale feiten niet kloppen bij het verhaal dat je wil vertellen, dan klopt je verhaal niet. Opnieuw beginnen, of aan een nieuw verhaal beginnen.